Gübreleme Nasıl ve Ne Zaman Yapılır? Doğru Gübreleme Yöntemleri
Bitki beslemede gerekli olan başlıca bitki besin maddelerinin başında azot, fosfor ve potasyum gelmektedir. Kısaca N-P-K olarak isimlendirilen bu bitki besin maddeleri bitkilerin en çok ihtiyaç duydukları besin maddeleri olup, topraklarımızda da genellikle yeteri kadar bulunmamaktadır. Toprakta mevcut bulunan bitki besin maddeleri yabancı otlar ve kültür bitkileri tarafından kullanılarak, yıkanarak, toprakta kullanılamaz formlarda bağlı kalarak veya uçucu özelliklerinden dolayı bitkiler tarafından ihtiyaç hissedildiğinde kullanılamamaktadır. Bu olayların sonucunda ise topraklarımız bitki besin maddelerince fakir düşmekte ve yetiştirdiğimiz kültür bitkilerimiz ise besin elementi ihtiyacı duymaktadırlar. Tarlamızdan kaliteli ve bol ürün alabilmek için toprağımızda eksik olan bitki besin maddelerini tamamlamamız gerekmektedir. Bu işlem içinde uygun zaman da yeteri kadar gübreyi uygun aletler ile vermemiz gerekmektedir.
Tarımda en önemli girdi kalemlerinin başında yer alan gübrelerin zamanında ve ihtiyaç duyulan kadar verilmesi üretimimizde kaliteyi artırmanın yanında girdi maliyetlerimizin de azalmasına katkı sağlayacağından birim ürün maliyetini düşürmemiz de bizlere yardımcı olacaktır. Bunun için de zamanında ve uygun olarak alınacak toprak numunelerinin bizlere faydası göz ardı edilemez. İyi bir gübreleme programı yapabilmemiz için mutlaka toprak tahlili yaptırmalı ve tahlil sonuçlarına göre gübreleme işlemimizi gerçekleştirmeliyiz.
Gübreleme işlemi genellikle el veya makine ile toprağın üstüne serpilerek verilmekte ya da tohum veya bitkiden belirli uzaklıklarda olmak üzere veya aynı yatakta olacakları şekilde çizgi halindeki bir banda veya bitki etrafındaki ocağa verilmektedir.
Serpme Usulü Gübreleme: Gübre, ya ekimden önce toprak yüzeyine serpildikten sonra belirli toprak işleme aletleri ile toprağa gömülür ve sonra ekim yapılır. Ya da ekimden hemen önce toprak yüzeyine serpilen gübre ekim işlemi ile toprakla karıştırılır. Tarlada bitki varken yapılan bu ikinci gübreleme serpme usulü ile yapıldığı gibi gübre serpme işlemini gerçekleştiren aletlerle de yapılabilir.
Azotlu gübre kullanırken şunlara dikkat edebiliriz. Azotlu gübreler toprakta oldukça hareketli gübrelerdir. Amonyum formunda olan gübreler ekim esnasında ve bitki ekilirken verilmelidir. Örneğin; hububat ekiminde genellikle kullanılan DAP gübresi ekim esnasında toprağa verilmelidir. Nitrat formunda yer alan azotlu gübreleri ise üst gübresi olarak ve havalar ısınmaya başladığı veya başlayacağı zamanda verilmelidir. Nitratın toprağımızı serin tutma özelliği vardır. Üstten uygulayacağımız azotlu gübrelemeyi ise tamamını bir seferde değil de bölerek parça parça vermekte fayda vardır.
Fosforlu gübrelerin kullanımında ise bitkinin ihtiyaç duyduğu fosforun tamamı ekim işlemi sırasında verilmelidir. pH’nın 7’nin üzerinde olduğu durumlarda topraklarımızın kireç içeriği de fazla ise fosforlu gübrelerin toprağa bağlanma olasılıkları da göz önünde bulundurularak banda verilmelidir. Serpme olarak uygulanmaları durumunda istenen gübreleme neticesinin alamayabiliriz. Eğer toprağımız killi ise kil çeşidi de önem arz etmektedir. Potasyum ülkemiz topraklarında oldukça fazla olmasına rağmen yine de gübreleme ihtiyacı oluşmaktadır. Toprakta bağlı olarak kalan ve bitkilerimizin kullanamadığı formda olan potasyumdan dolayı yetiştirdiğimiz bitkilerimiz potasyum noksanlığı göstermektedir. Killi topraklarda potasyumlu gübreleme yaparken serpme den mümkün olduğunca banda vermeye çalışmalıyız. Gübrelerin su çekme özelliği olduğundan ekim işlemini yaparken mümkün olduğunca tohum ve gübreyi ayrı yataklara veren makineler ile ekim işlemimizi gerçekleştirebiliriz. Tohumdan bir kaç santimetre altta olacak şekilde ve tohumun olduğu iki sıra arasına verebiliriz.
Bütün mesele bitkinin ihtiyacı olduğu zaman ona gerekli olan besin maddesini sağlamaktır. Bu nedenle bazı bölgelerde yetiştirilen belirli bitkiler için verilmesi gerekli olan gübrenin tamamı bir defada ve genellikle ekimde verilirken bazı hallerde bu miktar bölünmek suretiyle bitkinin çeşitli gelişme dönemlerinde birkaç defada verilmektedir. Gübrelerin çok erken veya çok geç verilmesi halinde bitkiye faydası büyük ölçüde azalmaktadır. Gübre verme zamanı konunda üzerinde durulması gereken en önemli konulardan birisi de tohumun çimlenmesi sırasında toprakta yeteri kadar bitkiye yarayışlı besin maddesi bulunmasını sağlamak ve gübreleme zamanını buna göre ayarlamaktadır. Aksi halde toprağa verdiğimiz gübreden beklenen faydayı sağlayamayız.
Eğer imkanlarımız dahilinde ise dekara 1-2 ton olacak şekilde yanmış hayvan gübresini toprağımıza vermeli ve toprağımıza karışmasını sağlamalıyız. Ülkemiz topraklarının organik madde içeriğinin düşük olması, pH’nın yüksek olması ve toprağımızda fazlaca kireç bulunması üretimde beklenen verimin elde edilmesini kısıtlamakta ve sezon boyunca yapılan tüm emeklerimizin değerini bulmamasına neden olmaktadır. Optimum şartlarda toprağımızda % 5 organik madde, % 45 katı kısım, % 25 hava ve % 25 su bulunması gerekmektedir. Maalesef ülkemiz toprakları ortalama olarak % 1 – 2 organik madde içerikleri ile organik madde bakımında yetersiz kalmaktadır.
İyi bir gübreleme için toprak tahlilini mutlaka yaptırmalıyız. Tahlil sonuçlarına göre gübreleme programını oluşturmalı ve gereğinden fazla gübre kullanmama ya özem göstermeliyiz. Gübrelemeden en iyi sonuçları almak için zamanında, yeteri kadar ve uygun uygulama tekniği ile gübreleme işlemini gerçekleştirmeliyiz.
