Safran Nedir? Safranın Özellikleri Nelerdir?
Safran; bilimsel ismi Crocus sativus olan ve süsengiller (iridaceae) familyasında yer alan bir bitki türüdür. Safran aynı zamanda çiğdem çiçeği ile akraba olan ve soğanlı bir yapıya sahip bitkidir. Baharatlar arasında fiyatı en pahalı baharat safrandır. 1 gramının fiyatı 5-6 Euro (30-40 TL) arasındadır. Türkiye’de Safranbolu’da yetiştirilir. Anavatanı; Hindistan ve İran (Güneybatı Asya) bölgesidir. Dünya’nın safranın üreticisi ülkeler; İran, İspanya, Fransa ve İtalya’dır. İspanya’dır. Tarım ürünü olarak ilk yetiştirilmesi Yunanistan’da olmuştur. Keskin ve hafif acı bir tada sahiptir. İçine girdiği yemeklere altın sarısı bir renk katmaktadır. Safranın temin edilmesi ve fiyatının pahalı olması nedeniyle; aspir ve zerdeçal gibi bitkiler yemeklere altın sarısı renk vermesi için kullanılır.
Safran Nerelerde Kullanılır?
- Hindistan’da; pirinç yemekleri, şekerlemeler ve dondurma tariflerinde kullanılır.
- Arap ülkelerinde; gerçek bir Arap kahvesi safran ve kakule içermelidir.
- İtalya’nın kuzeyinde ünlü Risotto’nun hazırlanmasında olmazsa olmazdır.
- İsveç’te St. Lucile gününde safran ekmeği pişirmek gelenekseldir.
- İspanya’da; Paella gibi ünlü yemeklerin vazgeçilmez bir bileşenidir.
- Balık yahnisi yapımında kullanılır.
- Pek çok çeşit tatlı, turta ve kek yapımında kullanılır.
- Bir kaç gramı 100 bin litre suyu sarıya boyamaya yetmektedir. Bu nedenle sarı boya elde etmek için kullanılmaktadır.
- Eski zamanlarda ve modern tıpta çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır.
Safranın Tarihçesi
Tunç çağında Yunanistan’da kullanıldığına dair bilgiler mevcuttur. Eski Mısır’da Kleopatra’nın safranla demlenmiş kısrak sütünde yıkandığı söylenmektedir. Eski Girit kadınları tarafından giyilen bolero isimli yün ceketlerin boyanmasında kullanılmıştır. Ayrıca; eski tarihlerde ruj yapmak için; balmumu, safran, kırmızı hardal ve donyağı kullanılmıştır. Ortaçağ rahiplerinin; safran ve yumurta akı ile yaptıkları bir çeşit tutkal, el yazmalarında altın renginde durabilecek sarı bir sır yaptıkları bilinmektedir.
Safran yetiştiriciliği ile alakalı olarak “Safran Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?” konumuzdan detaylı bilgiler alabilirsiniz.
Safranın Yemeklerde Kullanımı
Safran; kullanılmadan önce tadını ve rengini serbest bırakması için kullanım amacına göre sıcak suya, sıcak et suyuna veya alkole batırılır. Bu ön ıslatma işlemi rengin ve tadın dağılmasını sağlar.
Tercih edilen yöntem; her 1 çay kaşığı safran için 3 çay kaşığı su eklenir; bir kaşık kullanarak safran iplikleri düzgün bir şekilde ıslatılır ve 2 saat ile 12 saat arasında bekletilebilir. Bu aşamada ezilmemelidir sadece ıslatılmadır. Eğer; daha hızlı ıslatma isteniyorsa 1 çay kaşığı safrana 5 çay kaşığı su eklenir ve 20 dakika beklenir. 20 dakikadan sonra biraz ezilir.
Kızartma yöntemi; bir tavada çok kısık ateşte safran iplikleri kavrulur. Daha sonra toz haline getirilerek kullanılır.
Safran; yemeklere çok az katılarak tüketilmelidir. Çünkü yemek kaldıkça safranın tadı baskın gelmeye başlar ve bu tat rahatsız edici olabilir.
Yine bir tecrübe olarak; safranlı yemekler pişirilirken ahşap malzemeler kullanılmamalıdır. Safrandaki boya ahşap malzemeyi sarıya boyayacaktır.
Safran Nasıl Saklanmalıdır?
Işığa ve neme çok duyarlıdır. Güneş ışığı almayacak bir yerde kapalı ve kuru ortamda muhafaza edilirse yıllarca saklanabilir. Safran; diğer tatları ve kokuları çok kolay emebilir. Bu nedenle temiz ve kokusuz bir kapta saklanması önemlidir.
