Tatlı Patates Yetiştiriciliği Nasıl ve Nerede Yapılır?

Tatlı patates, bilimsel ismi ile Ipomoea batatas, Convolvulaceae familyasında yer alan, Orta Amerika’ya özgü, yenebilen yumruları olan nişastalı ve tatlı bir bitkidir. Taze yaprakları ve sürgünleri de yenilebilir. Tatlı patates, 50 farklı cinste ortalama 1.000’den fazla alt tür ile oldukça geniş bir bitki türüdür.

Tatlı patateslerin, patatesle (Solanum tuberosum) pek ilgisi yoktur, ancak görünüş ve isim olarak benzerliğe sahiptirler. Tatlı patatesler, yumruların fide olarak köklenmesinden sonra oluşan filizler kullanılarak yetiştirilir. Bir yumrudan onlarca fidan elde etmek mümkündür. Yumru kök oluşumu Mart ayı ortalarında başlar, sıcak ve aydınlık bir yerde hazırlanması için özel mekanizmalar gerektirir.

Botanik dünyasında “Ipomoe batatas” olarak bilinen tatlı patatesler, adından da anlaşılacağı gibi nişastalı ve tatlı bitkilerdir. Convolvulaceae familyasına ait bitkinin özel kısmı genellikle yumrudur. Ancak klasik patateslerden farklı olarak bazı kişilerin filizlerini ve taze yapraklarını tükettiği bilinmektedir.

Tatlı Patatesin Anavatanı Neresidir?

Kökeni ve anavatanı, daha önce olarak söylediğimiz gibi, Orta Amerika’dır. Ancak büyüme evresinde gerekli sıcaklık sağlandığı sürece ülkemiz dahil dünyanın birçok yerinde yetişebilmektedir. Tüketim tarafında ise klasik patates gibi tatlı patatesler haşlanabilir, kızartılabilir, kavrulabilir veya buharda pişirilerek sağlıklı çorbalar, renkli garnitürler, salatalar ve hatta çıtır atıştırmalıklar yapılabilir. Yani tüketim açısından birçok farklı şekilde tüketmek mümkündür.

Anavatanlarında, binlerce tatlı patates var ve bunların en az 8000 yıl önce Orta ve Güney Amerika’da yemek için yetiştirildiği biliniyor. Son araştırmalar ve tatlı patates DNA analizi sonucunda Güney Amerika’nın keşfedilmesinden çok önce, tarlası olduğunu göstermiştir. Yine, bu kadar eski zamanlarda Güney Amerika’nın yerli Polinezyalılar tarafından ziyaret edilmesi veya tohum ile dalların bir şekilde adaya ulaşması nedeniyle orada tatlı patates yetiştirildiği sonucuna varılmaktadır.

Tatlı Patates Hangi Bölgelerde Yetişir?

Tatlı patatesler yer altında yumrular oluşturan bitkilerdir. Sadece yumruları değil, genç yaprakları ve sürgünleri de yiyebilirsiniz. Tatlı patatesler Amerika’nın tropik bölgelerine dayanmasına rağmen, subtropikal iklimlerde de yıllık olarak yaşayabilirler. Soğuğa tahammül edemez, ancak yaşadığımız iklim bölgelerinde ilkbahar sonundan sonbahar ortasına kadar iyi gelişir ve toprakta büyük yumrular oluşturabilir.

1594’deki kıtlık sonucunda, Güneydoğu Çin’de insanlar tatlı patates yetiştiriciliğine yönlendirildi ve bu tarihten itibaren buralarda yaygınlaşmaya başladı. Günümüzde en çok Çin’de yetiştiriciliği yapılmaktadır. Bunun dışında Nijerya, Vietnam, Hindistan, Endonezya gibi ülkelerde de yetiştirilmektedir.

Tatlı Patates Türkiye’de Nerede Yetişir?

Tatlı patates ülkemizde yani Türkiye’de güney bölgelerde yetiştirilmeye başlanmıştır. Özellikle Hatay, İskenderun, Datça, Milas, Kavaklıdere ve Marmaris gibi bölgelerde üretimi biraz daha yoğundur.

Tatlı patates ile alakalı olarak “Tatlı Patates Nedir? Tatlı Patates Yetiştiriciliği” konumuzdan da özet bilgi edinebilirsiniz.

Tatlı Patates Nasıl Yetiştirilir?

Tatlı patatesler, yumruların fide olarak köklenmesinden sonra oluşan filizler kullanılarak yetiştirilir. Bir yumrudan onlarca fidan elde etmek mümkündür. Yumru kök oluşumu genellikle Mart ayı ortalarında başlar ve sıcak ve aydınlık bir yerde yetiştirilmesi gerekmektedir. Yeterli ışığınız yoksa, yüksek bir yere birden fazla beyaz LED lamba asarak veya buna benzer bir aydınlatma cihazı kullanarak yeterli ışık sağlayabilirsiniz.

Yumrunun dibi su ile temas edecek ama büyük çoğunluğu su yüzeyinde kalacak şekilde yerleştirilmelidir. Bu durumu tabaklara delikler açıp bu deliklere yumru kökler yerleştirerek ve tabakları bir su kabının üzerine yerleştirerek çözebilirsiniz. Ayrıca suyun bozulmasını ve yosun oluşumunu önlemek için kap beyaz bir üst kısım ve siyah bir alt kısım ile kaplanabilir.

Tatlı Patates Nasıl Çimlendirilir?

Çimlenme; tatlı patates yetiştirmeye karar verirseniz, bir sonraki önceliğiniz sürgünlerin verimli olduğundan emin olmaktır. Bunun için güvenilir bir fidanlık, online satış sitesinden hazır tatlı patates fidesi satın alabilir veya tatlı patatesleri çimlendirebilirsiniz. Tek yapmanız gereken tatlı patatesleri güzelce yıkayıp temizlemek, ardından tatlı patatesleri bir bardağa veya kavanoza koyup yarısından biraz az bir kısmını suda bırakmaktır.

Doğru genişlikte bir kavanoz bulamazsanız, bir kürdan kullanarak tatlı patatesleri yarısı suya temas edecek şekilde koyabilirsiniz. Tatlı patatesler filizlendikten sonra filizler yaklaşık 15-20 cm olana kadar beklemek önemlidir. Bu yüksekliğe ulaşan sürgünlerin köklerinin sabitlenmesi için yumrulardan dikkatlice ayrılması ve su dolu bir kavanoza yerleştirilmesi gerektiğini unutmayın.

Tatlı Patatesin Ekileceği Toprak Nasıl Olmalıdır?

Tatlı patates filizleri köklenir ve ekim sırasında toprakla bütünleşebilen fideler haline gelir. Tatlı patatesler farklı toprak türlerinde yetişebilir ancak seçeceğiniz toprak aşırı killi veya kumlu olmamalıdır. Vitamin açısından zengin topraklarda daha iyi yetişme imkanı bulabilir.

Tatlı Patates Nasıl Ekilir ve Sulanır?

Ekim; köklü fidanları toprağa taşırken köklerine zarar vermemeye dikkat edin. Sıcak iklimlerde kolay yetişen bir bitki olduğu için tatlı patates dikmek için ılık toprakta, güneşli saatleri tercih etmelisiniz. İlkbaharda ekilen tatlı patatesleri sonbahar döneminde hasat edebilirsiniz. Fideler dikildikten sonra, köklere zarar vermemek için hafifçe bastırarak toprağı hafifçe sıkıştırmaya özen gösterilmelidir.

Sulama; fideler köklenene kadar su altında kalacağından toprağa ekim yaparken çok suya ihtiyacınız olacağını unutmayın. Dikimden hemen sonra taze su ile sulayın ve toprağın her zaman nemli olmasını sağlamak için sulama sıklığını ve miktarını ayarlayın. Her zaman toprağı nemlendirmek gerekir, ancak aşırı sulamadan da kaçınmamız gerekiyor. Bunun nedeni, aşırı sulamanın toprakta fazla su bırakması ve bu da bitkinin köklerinin ve yumrularının çürümesine neden olabilmesidir.

Tatlı Patates Ne Zaman Hasat Edilir?

“Dikkatlice ekilmiş tatlı patatesleri doğru ortamda ve toprakta ne zaman hasat edeceğimi nasıl bilebilirim?” şeklinde bir soru sorabilirsiniz. Bitkilerinizi düzenli olarak sular ve güneşli bir yerde özenle yetiştirirsiniz. Bu aşamada bitkinin yapraklarını takip ederek önemli yönlendirmeler alacaksınız. Yapraklar sarardığında toprak altında sizi bekleyen tatlı patatesler büyür ve yenilebilir hale gelir. Tatlı patatesleri topraktan çıkarırken dikkatli bir şekilde topraktan ayrılmalıdır. Hasat için sulama yapılmayan bir günü tercih ederseniz yani toprak kuru ise işiniz daha kolay olacaktır.

Tatlı Patates Faydaları Nelerdir?

Yüksek şeker ve nişasta içeriğine rağmen tatlı patates, şeker hastalığına yardımcı olan bir besindir. Vücudun kan şekerini dengelemesine yardımcı olur. Düşük glisemik indeks nedeniyle kan şekeri seviyeleri kademeli olarak yükselir. Kan şekerini uzun süre aynı seviyede tutan tatlı patates, açlığı önler. Kilo vermenize yardımcı olur. Tatlı patatesler, doyurucu özellikleri ve kan şekeri düzeylerini düzenlemeleri nedeniyle genellikle diyet programlarına dahil edilir.

Kanser hücrelerinin oluşumunu önlemeye yardımcı olur. Özellikle prostat, deri ve karaciğer kanserine yakalanma riskini azaltır. Antioksidan ve beta-karoten içeriği vücudun bağışıklık sistemini güçlendirir ve hastalıklarla savaşmaya yardımcı olur. Karaciğer ve göz hastalıklarının tedavisinde önemli rol oynar, vitamin ve mineraller içerir. Yüksek lifli tatlı patatesler, sindirim sisteminin normal işleyişini destekler ve kolesterol seviyelerini düşürür. İçerdiği demir ve magnezyum, demir eksikliği anemisi, cilt ve romatizmal hastalıkların tedavisinde etkilidir.

Tatlı Patates Kalori ve Besin Değeri Nedir?

100 gram tatlı patateste 86 kalori vardır. Beta-karoten açısından zengin bir sebze olarak vücutta A vitaminine dönüştürülür ve benzersiz nişasta yapısına sahip tatlı patatesler, beta-karoten içeriğinden dolayı karakteristik bir havuç ve balkabağı aromasına sahiptir. Potasyum, fosfor, bakır ve manganez açısından da zengin olan 100 gram tatlı patates, günlük A vitamini ihtiyacınızın tamamını ve günlük C vitamini ihtiyacınızın neredeyse yarısını karşılar. “Emzirme döneminde bebeğime tatlı patates verebilir miyim?” şeklinde aklınıza bir soru gelebilir. Tatlı patates, organların ve vücut fonksiyonlarının büyümesinde ve gelişmesinde önemli rol oynayan A vitamini içerdiğinden bebek maması için önerilen en önemli besinlerden biridir. Direk olarak vermek içinse doktorunuza danışabilirsiniz.

Tatlı Patates ile Ne Yapılır?

Organik besin tüketen kişilerin ilgisini çeken tatlı patatesler, şeker içeriği nedeniyle çocukların da değer verdiği sebzelerdir. Bu sebze hakkında en çok sorulan soru tatlı patatesle ne yapılacağıdır. Tatlı patateslerin kabuğunu soymadan salata, çorba, püre, garnitür, püre, kızarmış yiyecekler, haşlanmış yiyecekler, ızgara yiyecekler vb. yapabilirsiniz.

Besinsel olarak özel bir gıda olan tatlı patatesler, buharda pişirildiğinde veya pişirildiğinde vitamin kaybetmediği için çocukların beslenmesinde güvenle kullanılabilir. Sıradan patateslerle yapılabilecek yemeklerde de tatlı patates kullanılabilir. Tatlı patateslerin besin değerinden ödün vermeden önerdiğimiz en lezzetli pişirme yöntemi, yaklaşık 1 parmak aralıklarla kabuklarını soymadan pişirmektir. Pişmiş tatlı patateslere besin değerini artırmak ve lezzet katmak için karanfil, hindistan cevizi ve tarçın ekleyebilirsiniz. Alternatif olarak, besin değerini artırmak için pişmiş tatlı patateslere az miktarda zeytinyağı ekleyebilirsiniz.