Safran Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Safran yetiştiriciliği, ülkemizde çok eski zamanlardan beri yapılır. Boya, baharat ve ilaç alanlarında kullanılan safran üretimi, Osmanlı döneminde 10 tona kadar yaklaşmıştır. Ancak günümüzde üretiminin önemli derecede düştüğü bilinir. En pahalı baharat olan ve crocus sativus familyasında bulunan safran, dünyada sınırlı sayıdaki bölgede yetişir. İran ve İspanya, bunların başında gelir. Yetiştirmesi kolay, hasadı ise nispeten bir türdür. Çiçeğin içerisinde yer alan üç ince kırmızı iplik toplanarak hasat edilir. Fiyatı ise kalitesine göre 50 bin TL (kilogram fiyatı) üzerine dahi çıkabilir. İşte bu özel bitkiyle ilgili merak ettiğiniz hususları yazımızda bulabilirsiniz.

Safran Nedir?

Safranın son derece pahalı olmasından dolayı kullanımın yaygın olmadığı söylenebilir. Bundan dolayı da bilinirliği, diğer baharat türlerine göre daha azdır. Safran, kendi türünün kurutulmuş stigmasıdır. Bu tür ise çiçekleri olan bir bitkidir. Ortalama 20-30 cm uzunluğa sahip olan, mor çiçekleri bulunan soğanlı kültür bitkisine safran adı verilir. Triploid bir bitki olan safran, tohum vermez ve üretimi soğanları ile yapılır. Kısacası safran; kendi adını taşıyan bitkiden elde edilir.

Safran; kırmızıya yakın bir turuncu renkli, son derece hassas olan ve uçları nispeten biraz daha geniş olan iplikler olarak ifade edilebilir. Toplamda üç parçadan meydana gelir. Acımsı, kuvvetli ve özel kokuludur. İçeriğine bakıldığında ise sabit ve uçucu yağ, kırmızı renkli boyar madde (krosin) ve acı madde (pikrokrosin) olduğu görülür.

Safran Yetiştiriciliği

Safranın fiyatının pahalı olması, yetiştirilmesinin zor olduğunun düşünülmesine neden olur. Ancak bu tam olarak doğru değildir. Hatta safran yetiştirmek son derece kolaydır, ancak bunun hasadının yapılması zordur. Ülkemizde sadece Safranbolu ilçesinde yetiştirilir. Bu ilçenin de 9 dekarlık bölümde safran yetiştiriciliği yapılır. Geren, Yörükköyü, Aşağıgüney ve Davut Obası köylerinde safran yetiştiriciliği yapılır.

İklim ve Toprak Şartları

Safran, karasal iklim şartlarında yetiştirilecek bir bitkidir. Aynı zamanda ılıman iklimde de yetiştirilebilir. Yetişme döneminin sonbahar ayları olması, bunun en önemli nedenidir. İklim isteğine daha detaylı bakıldığı zaman, asma ile benzerlik gösterdiği görülür. Rüzgara karşı korunan güney yamaçlar, safran için en iyi yetişme alanlarıdır. Taşsız, gevşek, kumlu ve iyi drenajlı topraklar, safran yetiştiriciliği için son derece uygundur. Taban suyu yüksek olan topraklardan yetiştirilmesi zordur.

Yukarıda genel olarak verilen bilgilerden sonra safran yetiştiriciliği yapılacak toprağın hazırlanması konusuna geçebiliriz. Üretim yapılacak olan tarlanın öncelikle bir yıl nadasa bırakılması ve böylece dinlenmesi sağlanır. Bu aşamadan sonra ise pulluk, kaz ayağı ve tırmık kullanılarak tarla ekime hazır hale getirilir. Böylece henüz dikimden önce yabani ot mücadelesi başlatılmış olur. Çünkü safranlar dikildikten sonra yabani ot ile mücadele çok daha zor yapılır.

Safran Dikimi Nasıl Yapılır?

Safran ekimi Ağustos ayının başından Eylül ayının başına kadar olan dönemde yapılır. Verimin yüksek olması için ekilen soğan çaplarının en az 15 mm olması gerekir. Soğan çapı ile alınan verim arasında doğru orantı vardır.

Soğanların dikim sıraları arasında 30-45 cm mesafe olmalıdır. Dikilecek yerlerin derinliği 12 cm, dikim aralığı ise 10 cm olmalıdır. Soğanların üzeri, yanmış sığır gübresi ile kapatılır. Sadece son birkaç cm’ye toprak atılır. Bu işlem bütün tarla için uygulanır. Böylece 1 dekarlık tarlaya toplamda 600 kg’a kadar dikim yapılır.

Safran, dikimden sonra fazla su isteyen bir bitki değildir. Ancak çiçeklenmeden hemen önceki dönemde sulama yapmak, verimi arttırır. Çiçeklenme döneminde yapılacak sulama ise zararlıdır. Çiçeklenme dönemi tamamlandıktan sonra soğanların büyümesi için yine sulama yapılabilir. Ayrıca mevsim aşırı kurak giderse, ekstradan sulama yapılması gerekebilir.

Safran Yetiştiriciliğinde Hasat Nasıl Yapılır?

Safran yetiştiriciliğinde en zor aşama hasattır. Hasat için safran bitkisinin çiçek açması beklenir. İklime göre farklı zamanlarda çiçek açma olayı görülse de, genellikle Ekim ayı ortalarına gelindiğinde çiçeklerin açtığı bilinir. Bu aşamadan sonra çiçeklerin içinde yer alan stigmalar, üç parçanın birleştiği yerin yarım cm altından cımbız, makas ve benzer bir aletle koparılır. Daha sonra ise bu stigmalar, 30 dereceye ayarlanan havalandırmalı kurutma dolabı veya fırına konulur. Burada 24 saat bekletilir. Kuruması sağlanan bu ürünler, koyu renkli şişelere ya da tahta kutulara konularak rutubetsiz, karanlık ve serin bir yerde saklanır.

Safran Tohumu Nereden Alınır?

Yukarıda ifade edildiği gibi safran tohumu yoktur, bunun yerine soğanında üretim yapılır. Soğan ekiminde ilk yıllarda verim biraz düşük olabilir, bu durum son derece normal olarak kabul edilir. Ancak zaman içinde verim artacaktır. Safran soğanı almak için öncelikle bulunduğunu yerleşim merkezindeki Tarım Ziraat Kooperatifleri ile iletişime geçebilirsiniz. Buralardan temin edeceğiniz soğanların daha kaliteli olacağını unutmamanız lazım.

Ziraat Kooperatifleri üzerinden safran soğanlarını temin edemez iseniz, farklı arayışlar içine geçebilirsiniz. Özellikle internet üzerinden zorlanmadan soğan bulabilirsiniz. Ancak bunlar arasında seçim yaparken önceli kaliteye ve soğanın çapının büyüklüğüne vermeyi asla unutmayın.

Safran Nerelerde Kullanılır?

Safranın kullanım alanı son derece geniştir. Baharat, ilaç ve kimya alanlarına kullanılan bir ürün olarak ifade edilebilir. Kimya alanında kullanımı, son dönemlerde biraz düşmüştür. Bundan dolayı genellikle baharat ve ilaç sanayinde kullanıldığını söylemek daha doğru olacaktır. Lüks restoranların menülerindeki bazı yemeklerde, safran kullanıldığı bilinir.

Safran son derece etkili bir maddedir. Ancak fiyatının pahalı olması, kullanım alanının sınırlanmasına neden olur. Safran yetiştiriciliği yapılırken, bu hususların dikkate alınması ve pazar tespitinin yapılması gerekir. Ülkemizde sadece Safranbolu’daki sınırlı alanda yetişmesi, bu alana yeni girecek girişimciler için önemli bir avantajdır.

Safran Nerelerde Satılabilir?

Safran, son derece pahalı ve etkili bir maddedir. Bundan dolayı alıcılar genellikle düşük miktarlı alımlar yapar. Bu durum, satıcıların pazar bulmalarını kolaylaştırır. Özellikle internet üzerinden satılmayan uygun bir üründür. Çünkü uygun paketleme yapıldığında, kargo ile istenilen noktaya rahatlıkla iletilebilir.

Safrana olan ihtiyaç, dönemsel olarak farklılık gösterebilir. Ancak yerli üretim ürünlerin iç ihtiyacı karşılamadığı ve bundan dolayı İran ve İspanya gibi ülkelerden safran ithal edildiği bilinir. Bu bakımdan satış noktasında herhangi bir zorluk yaşanmayacağını söylemek yanlış olmaz.

Safran Maliyetinin Düşürülmesi

Safran yetiştiriciliği sanıldığı kadar zor bir iş değildir. Ancak bu noktada ciddi bir işgücüne ihtiyaç vardır. Çiçeklerin içindeki safranın çıkarılması, zaman isteyen bir iştir. Bu ise ekstra maliyet anlamına gelir. Dolayısıyla da safranın maliyetinin önemli bir kısmının burada bahsedilen işgücüne gittiği unutulmamalıdır.

İşgücünden tasarruf etmek için bu alanda daha önce çalışan kişilerle çalışmak gerekir. Tecrübeli kişiler, incelik isteyen bu işi doğru ve hızlı bir şekilde yapar. Bu ise hem zamandan hem de maliyetten tasarruf edilmesine olanak verir.

Safran Yetiştiriciliği Kazancı

Safran yetiştiriciliği, kazançlı bir iştir. Ancak bunun için büyük bir alana (tarlaya) sahip olmanız gerekir. Yaklaşık 75 bin soğan diktiğinizde ortalama 1 kg safran elde edersiniz. Bu da kalitesine göre 50 bin TL’ye kadar satılabilir. Dolayısıyla eğer safran yetiştiriciliği yapmak istiyorsanız, en az bu kadar soğan dikmeniz gerektiğini unutmayın. Daha az sayıda dikim yapıldığında, emeğinizin tam olarak karşılığını alamayabilirsiniz.